Nieszczelne jelita (z ang. leaky gut), znane również jako zespół jelita przesiąkliwego, to problem zdrowotny, który może prowadzić do rozwoju wielu chorób autoimmunologicznych, w tym choroby Hashimoto. Stan ten jest coraz częściej uznawany za istotny czynnik wpływający na zdrowie całego organizmu. Zrozumienie, jak dieta, styl życia i czynniki środowiskowe wpływają na kondycję jelit, może być kluczowe w zapobieganiu i leczeniu przeciekającego jelita oraz schorzeń z niego wynikających.
Spis Treści:
- Rola jelit i bariery jelitowej: Jak dochodzi do nieszczelnego jelita?
- Jak sprawdzić nieszczelne jelita: Objawy i diagnostyka
- Przyczyny powstawania: Co powoduje nieszczelne jelita?
- Nieszczelne jelita a Hashimoto i inne choroby autoimmunologiczne
- Jak naprawić nieszczelne jelita: Znaczenie diety
- Dieta niskowęglowodanowa, czyli co jeść na nieszczelne jelita
- Jak leczyć nieszczelne jelita: Wskazane suplementy
- Styl życia a kondycja jelit
- Nieszczelne jelita – diagnoza i leczenie: Podsumowanie
Rola jelit i bariery jelitowej: Jak dochodzi do nieszczelnego jelita?
Jelita odgrywają kluczową rolę w trawieniu i wchłanianiu składników odżywczych z pokarmu. Wyściółka jelit, zwana błoną śluzową, składa się z komórek połączonych ze sobą specjalnymi białkami tworzącymi tak zwane „połączenia ścisłe”. Bariera jelitowa stanowi linię obrony przed toksynami, patogenami oraz niestrawionymi cząstkami pokarmowymi. Połączenia ścisłe, które łączą komórki wyściółki, są odpowiedzialne za kontrolowanie tego, co może przejść przez ścianę jelita do krwiobiegu.
Kiedy połączenia ścisłe ulegają osłabieniu lub uszkodzeniu, substancje, które normalnie nie powinny opuszczać jelit, mogą przedostać się do krwiobiegu. To może prowadzić do przewlekłego stanu zapalnego, co jest uważane za mechanizm napędzający rozwój wielu schorzeń, w tym chorób autoimmunologicznych z Hashimoto na czele.
Jak sprawdzić nieszczelne jelita: Objawy i diagnostyka
Zanim dojdzie do rozwoju chorób autoimmunologcznych, zespół nieszczelnego jelita manifestuje się objawami ze strony układu pokarmowego. Także niektóre objawy ogólnoustrojowe oraz psychiczne i neurologiczne mogą świadczyć o występowaniu tego problemu.
Jak rozpoznać nieszczelność jelit
Oto najczęstsze objawy, na które należy zwrócić uwagę:
| Układ pokarmowy | Objawy ogólnoustrojowe | Objawy neurologiczne i psychiczne |
|---|---|---|
| Wzdęcia: Nagromadzenie gazów w jelitach, które powoduje uczucie pełności i dyskomfortu. Biegunki lub zaparcia: Zmienność między biegunką a zaparciami może wskazywać na dysfunkcję jelit. Bóle brzucha: Częste bóle i skurcze brzucha, które mogą nasilać się po spożyciu niektórych pokarmów. Niestrawność: Trudności w trawieniu pokarmów, które mogą prowadzić do uczucia ciężkości. | Przewlekłe zmęczenie: Utrzymujące się uczucie zmęczenia, niezależnie od ilości snu. Bóle głowy: Częste bóle głowy, w tym migreny, mogą być związane z nieszczelnością jelit. Problemy skórne: Wysypki, trądzik, egzema i inne problemy skórne. Nietolerancje pokarmowe: Wzrost liczby nietolerancji pokarmowych, nawet na produkty, które wcześniej były dobrze tolerowane. | Problemy z koncentracją: Trudności z koncentracją i tzw. „mgła mózgowa” są częstymi objawami. Zmiany nastroju: Nieszczelne jelita mogą prowadzić do wahań nastroju, lęków, a nawet depresji. Problemy ze snem: Nieszczelność jelit może wpływać na jakość snu, prowadząc do problemów z zasypianiem lub utrzymaniem snu. |
Diagnostyka: Jak zdiagnozować nieszczelne jelita
Diagnostyka nieszczelności jelit obejmuje testy laboratoryjne, jak również domowe. Te drugie jednak nie są do końca miarodajne. Diagnoza choroby z autoagresji z dużym prawdopodobieństwem oznacza problem z przepuszczalnością jelit.
Do głównych badań laboratoryjnych przydatnych w określeniu stanu szczelności jelit zaliczamy:
- Badanie poziomu zonuliny: Zonulina to białko regulujące przepuszczalność jelit. Podwyższone poziomy zonuliny we krwi lub stolcu mogą wskazywać na nieszczelność jelit.
- Stężenie markerów stanu zapalnego: Wysoki poziom C-reaktywnego białka (CRP) i innych markerów zapalnych może wskazywać na przewlekły stan zapalny związany z nieszczelnymi jelitami.
- Test absorpcji cukru (TAC): Polega na wypiciu roztworu mannitolu i laktulozy, a następnie oznaczenie ich stężenia w moczu po ok. 5 godzinach.
Domowym testem diagnostycznym jest tzw. test buraka polegający na wypiciu 50 ml soku z buraków, a następnie obserwacji koloru moczu. Pojawienie się czerwonego zabarwienia może oznaczać, że jelita nie są do końca szczelne i wymagają szerzej zakrojonej diagnostyki.
Przyczyny powstawania: Co powoduje nieszczelne jelita?
Przyczyn przerwania bariery jelitowej i wystąpienia przepuszczalności jelitowej może być wiele. W literaturze naukowej wskazuje się przede wszystkim na:
- Czynniki dietetyczne
Dieta bogata w przetworzoną żywność, cukry, a także zboża i nabiał oraz inne potencjalne alergeny przyczynia się do osłabienia bariery jelitowej oraz rozwoju stanu zapalnego w obrębie jelit. - Czynniki środowiskowe
Toksyny środowiskowe, takie jak pestycydy, metale ciężkie, a także nadmiar antybiotyków, mogą uszkadzać wyściółkę jelit. - Stres i jego wpływ na jelita
Stres, zarówno fizyczny, jak i emocjonalny, może prowadzić do zaburzeń funkcjonowania jelit, co z kolei może przyczyniać się do nieszczelności. - Alkohol i inne używki
Z badań wynika, że zarówno alkohol, jak i kawa negatywnie wpływają na zdrowie jelit i mogą pogłębiać problem przepuszczalności jelitowej. - Infekcje i ich rola w nieszczelności jelit
Przewlekłe infekcje bakteryjne, wirusowe lub pasożytnicze mogą prowadzić do uszkodzenia bariery jelitowej. - Dysbioza jelitowa i/lub kandydoza
Brak równowagi w mikroflorze jelitowej, zwany dysbiozą, może osłabić funkcjonowanie bariery jelitowej, prowadząc do jej nieszczelności. Często jest ona wynikiem antybiotykoterapii skutkującej rozrostem drożdżaków w przewodzie pokarmowym.
SPRAWDŹ: Rola zbóż w rozwoju zespołu nieszczelnego jelita
Nieszczelne jelita a Hashimoto i inne choroby autoimmunologiczne
Problem nieszczelnych jelit zyskuje na znaczeniu w kontekście coraz większej liczby osób cierpiących na różne dolegliwości autoimmunologiczne. Znaczna ilość badań wskazuje bowiem na bezpośredni związek między stanem jelit a funkcjonowaniem układu odpornościowego.
Choroby autoimmunologiczne to grupa schorzeń, w których układ odpornościowy atakuje własne tkanki, rozpoznając je jako obce. Przykłady takich chorób to Hashimoto, reumatoidalne zapalenie stawów czy toczeń rumieniowaty układowy.
Hashimoto, znane również jako przewlekłe limfocytarne zapalenie tarczycy, jest jedną z najczęściej występujących chorób autoimmunologicznych. Układ odpornościowy atakuje wtedy własną tarczycę, co prowadzi do jej niedoczynności. Objawy obejmują zmęczenie, przyrost masy ciała, zimne dłonie i stopy, a także problemy z pamięcią i koncentracją.
Do innych chorób autoimmunologicznych powiązanych z nieszczelnymi jelitami zalicza się przede wszystkim:
- Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS)
- Toczeń rumieniowaty układowy
- Celiakia
- Łuszczyca
- Stwardnienie rozsiane
- Bielactwo nabyte
- Cukrzyca typu 1
ZOBACZ: Naturalne sposoby leczenia Hashimoto ORAZ Dietoterapia w chorobie Hashimoto
Jak naprawić nieszczelne jelita: Znaczenie diety
Leczenie nieszczelnych jelit często zaczyna się od zmian w diecie, które mają na celu wzmocnienie bariery jelitowej i zmniejszenie stanu zapalnego.
- Dieta eliminacyjna: Dieta bezzbożowa i bez nabiału
Dieta eliminacyjna polega na tymczasowym wykluczeniu z diety pokarmów, które wywołują reakcje zapalne oraz drażnią jelita, takich jak gluten i inne zboża, nabiał, cukier, soja i przetworzona żywność. Po pewnym czasie, niektóre z tych pokarmów mogą być stopniowo wprowadzane z powrotem do diety, aby ocenić ich wpływ na zdrowie jelit.
POZNAJ: Moje doświadczenia i korzyści eliminacji nabiału z diety
- Dieta bogata w błonnik i probiotyki
Błonnik odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu zdrowia jelit, ponieważ wspomaga trawienie i sprzyja rozwojowi korzystnych bakterii jelitowych. Warzywa, owoce, orzechy i nasiona są doskonałymi źródłami błonnika. Żywność fermentowana zapewnia zaś dostawę probiotyków i sprzyja prawidłowej mikroflorze bakteryjnej jelit.
WIĘCEJ NA TEN TEMAT: Rola błonnika w odżywianiu ORAZ Probiotyki dla zdrowia i sylwetki
- Unikanie alergenów pokarmowych
Identyfikacja i unikanie pokarmów, które wywołują nietolerancje lub alergie, jest kluczowym elementem zarządzania nieszczelnymi jelitami. Oprócz glutenu, nabiału i soi może to obejmować jajka, czekoladę, orzechy czy inne potencjalne alergeny.
ZOBACZ TAKŻE: Regeneracja tarczycy i remisja Hashimoto w 5 krokach
- Dieta przeciwzapalna
Dieta bogata w antyoksydanty i inne przeciwutleniacze wpływa pozytywnie na kondycję jelit i wspomaga leczenie nieszczelnego jelita poprzez redukcję stanu zapalnego.
SPRAWDŹ: Rola diety przeciwzapalnej w profilaktyce i leczeniu Hashimoto i innych chorób autoimmunologicznych
Dieta niskowęglowodanowa, czyli co jeść na nieszczelne jelita
Szczególnie istotną rolę w profilaktyce oraz leczeniu nieszczelności jelit pełni dieta ograniczająca węglowodany, zwłaszcza dieta ketogeniczna. Nie tylko naturalnie eliminuje ona produkty drażniące wyściółkę jelita (cukier, wszelkie zboża, nabiał o wysokiej zawartości cukru oraz strączki), ale także pozwala zredukować stan zapalny będący wynikiem insulinooporności.
Nie wiesz, na czym polega dieta ketogeniczna? Zapoznaj się z nią poprzez lekturę e-book’a Keto Dieta Bez Tajemnic. Znajdziesz w nim wszystkie niezbędne informacje, żeby zadecydować czy KETO to coś dla Ciebie. Dowiesz się także, jak rozpocząć stosowanie tego stylu żywienia.
Co więcej, to najlepsza możliwa dietoterapia w przypadku rozrostu drożdżaków Candida Albicans, który stanowi wysoki czynnik ryzyka w przypadku przepuszczalności jelit i rozwoju autoagresji, gdyż żywią się one właśnie cukrami.
POZNAJ: Pozostałe korzyści ze stosowania KETO diety
Taka dieta bazująca na białku i tłuszczu nie jest szczególnie łatwa do zbilansowania we własnym zakresie, dlatego polecam Ci skorzystanie z oferty gotowych jadłospisów ketogenicznych:
Jak leczyć nieszczelne jelita: Wskazane suplementy
W leczeniu nieszczelnych jelit często stosuje się suplementy, które mają na celu wspieranie zdrowia jelit i regenerację wyściółki jelitowej.
- Probiotyki i prebiotyki: Probiotyki to korzystne bakterie, które pomagają przywrócić równowagę mikroflory jelitowej. Prebiotyki to natomiast substancje, które wspierają wzrost tych bakterii.
- L-glutamina to aminokwas, który jest szczególnie ważny dla zdrowia jelit. Pomaga w regeneracji komórek wyściółki jelitowej i wzmocnieniu bariery jelitowej.
- Cynk i witaminy: Cynk jest niezbędny dla zdrowia jelit, ponieważ wspiera funkcję immunologiczną i procesy naprawcze. Również witaminy, takie jak witamina A oraz D są ważne dla utrzymania zdrowia jelit.
- Żelatyna i taninian żelatyny: Zarówno żelatyna, jak i taninian żelatyny będący jej pochodną wykazują działanie ochronne wobec błony śluzowej jelit.
- Kolagen: Pomaga uszczelnić wyściółkę jelit poprzez wzmocnienie ścisłych połączeń między komórkami jelit.
- Antyoksydanty: Przeciwutleniacze takie jak kwercetyna, kurkumina, berberyna czy resweratol pomagają zmniejszyć stan zapalny jelit.
- Omega-3: Przeciwzapalne kwasy omega-3 wspierają zdrowie jelit redukując zapalenie.
Namiary na konkretne produkty znajdziesz na liście polecanych suplementów.
ZOBACZ: Suplementacja wskazana w chorobie Hashimoto
Styl życia a kondycja jelit
Oprócz diety, zmiany w stylu życia mogą się okazać niezbędne dla skutecznego zarządzania zespołem nieszczelnego jelita. Oto aspekty, na które należy zwrócić szczególną uwagę:
- Unikanie stresu
Stres może negatywnie wpływać na zdrowie jelit, dlatego techniki zarządzania stresem, takie jak medytacja, joga, czy regularne ćwiczenia fizyczne, mogą pomóc w poprawie stanu jelit. - Aktywność fizyczna
Wszelkie formy ruchu o umiarkowanej lub niskiej intensywności wspierają zdrowie jelit poprzez poprawę krążenia, wspomaganie trawienia oraz zmniejszenie stanu zapalnego. Niewskazane są sporty wydolnościowe, które mogą pogarszać nieszczelność jelitową. - Wpływ snu na zdrowie jelit
Sen jest kluczowy dla regeneracji organizmu, w tym również jelit. Brak snu może zwiększać poziom stresu i nasilać stan zapalny, co negatywnie wpływa na stan jelit. - Ekspozycja na toksyny środowiskowe
Ograniczenie kontaktu z toksynami środowiskowymi, takimi jak pestycydy, metale ciężkie, czy zanieczyszczenia powietrza, może pomóc w ochronie jelit przed uszkodzeniami. - Rezygnacja z używek
Używki takie jak kawa i alkohol podrażniają układ trawienny, pogłębiając problem nieszczelności jelitowej.
Nieszczelne jelita – diagnoza i leczenie: Podsumowanie
Nieszczelne jelita są uznawane za fundamentalny czynnik wpływający na rozwój chorób autoimmunologicznych, takich jak Hashimoto, RZS, czy toczeń. Skuteczne leczenie tego stanu wymaga holistycznego podejścia, które obejmuje zmiany dietetyczne, suplementację oraz zmiany w stylu życia.
Zapobieganie nieszczelnym jelitom jest dużo łatwiejsze niż leczenie chorób z autoagresji, dlatego warto zadbać o ich kondycję zanim się pojawią. Zdrowa dieta, unikanie toksyn oraz dbanie o równowagę mikroflory jelitowej to podstawowe elementy prewencji.
Materiały źródłowe:
Paleo dieta Robb Wolf
Diagnostyka kandydozy i przepuszczalności jelitowej u pacjentów Warszawskiego Hospicjum dla Dzieci
The Leaky Gut: Mechanisms, Measurement and Clinical Implications in Humans
The therapeutic management of gut barrier leaking: the emerging role for mucosal barrier protectors
Leaky Gut and the Ingredients That Help Treat It
Collagen peptides ameliorate intestinal epithelial barrier dysfunction in immunostimulatory Caco-2 cell monolayers via enhancing tight junctions
The Relationships between Intestinal Permeability and Target Antibodies for a Spectrum of Autoimmune Diseases
Jeśli podobają Ci się treści prezentowane na moim blogu i chcesz okazać wsparcie dla mojej działalności, to zachęcam do postawienia mi wirtualnej kawy za pomocą poniższego przycisku 🙂
Może Cię także zainteresować:
